Zowel thema als uitvoering van ‘De OmZieners’ zorgen voor ademloos publiek in Oosterholthoeve

Zaterdagavond is voor veel mensen een uitgaansavond. Maar dat kost normaal gesproken geld. Zo niet afgelopen weekeinde. In de Oosterholthoeve werd, zonder entreegeld te heffen, theatervoorstelling ‘De OmZieners’ gespeeld voor en door mensen die in armoede leven. Een professionele voorstelling met een doordringend verhaal dat met vaart en humor werd gebracht. Vrijdagavond 10 november kan erover nagepraat worden bij eeTze, die samen met het Leger des Heils de voorstelling naar IJsselmuiden haalde.

Verhaallijn 1: Armoede
In de voorstelling lopen twee verhaallijnen die tegen het einde mooi samenkomen. Eerst leren we Pieter kennen die op het kerkhof werkt en een leerling als assistent erbij krijgt. Pieter heeft al veel werkplekken achter de rug, door werkgevers die hem geen vast contract aanbieden en door de werkvoorziening die hem helemaal voor niets laat werken. Hij is filosofisch aangelegd en zijn nieuwe collega kan hem soms maar moeilijk volgen. Wel is hem duidelijk dat hij zijn oranje werkhesje moet uittrekken. Pieter vindt dat symbool staan voor de slavenhandel die de werkvoorziening drijft. Pieter mijmert veel over de schepping en dat verwijst naar de groot geprojecteerde vraag waarmee de voorstelling begint en eindigt: “Mens, heel de schepping kijkt naar je en stelt zich vele vragen.” Deze uitspraak van de Braziliaanse bisschop Dom Helder Camara roept bij de theatergroep de associatie op met barmhartigheid. Het jaar 2016 was door de paus uitgeroepen tot het Jaar van Barmhartigheid en dat had de mensen van de theatergroep aan het nadenken gezet.

Verhaallijn 2: Dikke portemonnee
Na een lange introductie van Pieter, zijn kerkhof en zijn uitweidingen over de schepping, komt de tweede verhaallijn in beeld in de vorm van twee heren in pak die op stepjes over het toneel crossen. Het blijken rijkeluiszoontjes te zijn die bekvechten over de erfenis van hun overleden vader, waaronder een Bentley. Daarnaast compliceert een stiefbroer, een buitenechtelijke kind van pappa, de situatie. Uiteindelijk krijgt het verhaal een verrassende wending en blijkt er heel iets anders te spelen. Tussendoor komt een vriendin van Pieter ten tonele die recht voor zijn raap haarscherpe analyses verkondigt over geld, werk, uitkering en maatschappij.

Cultuur als middel
Tijdens een kennismaking en inleiding, voordat de voorstelling begon, vertelde regisseur Laurens Umans over de achtergrond van de stichting en de naamgever daarvan. De stichting heeft een programma van Unesco overgenomen en hanteert dat motto: ”Cultuur als wapen tegen armoede”. Laurens Umans wil het echte leven op het podium zetten en verborgen armoede zichtbaar en hoorbaar maken. Aan de voorstelling, die dit hele zomerseizoen door het hele land speelt, is veel onderzoek en voorbereiding vooraf gegaan. Gea Overweg, initiatiefneemster achter de eetgroep eeTze, nodigde iedereen uit om na de voorstelling nog even in de Oosterholthoeve na te praten maar dat gebeurde hooguit hier en daar in de wandelgangen. Op vrijdagvond 10 november is er een tweede kans als Gea iedereen om acht uur ’s avonds op de koffie uitnodigt bij eeTze in IJssslmuiden.

Gemiste kans (hoofdredactioneel commentaar)
Pieter merkt in het begin van het stuk op dat werkelozen zelf de schuld krijgen van hun werkeloosheid zoals armen hun armoede aan zichzelf te danken zouden hebben. Later komen er opmerkingen voorbij over tijdelijke werkcontracten en verplichte tewerkstelling. Dit alles is herkenbaar voor een groot deel van het publiek dat aan de onderkant van de samenleving leeft. Als het echter bij dit feest van herkenning blijft, is dat een gemiste kans. De voorstelling speelt veelal in tot theater omgebouwde zaaltjes in kerken, sporthallen en cultuurhuizen. Gezien het professionele spel en het doordachte meerlaagse verhaal, zou de voorstelling helemaal op zijn plaats zijn in een echt theater. Met niet alleen steuntrekkers en welzijnswerkers als publiek maar ook bestuurders en werkgevers. Waarvan sommigen, zoals Pieter’s vriendin in het stuk opmerkt, ”nooit geen seconde en geen cent armoede gekend hebben”. Die ondernemers en ambtenaren kennen we in Kampen ook, naast hen die ook zeker sociaal bewogen zijn maar misschien tegenwerpen vast te zitten in ”het systeem”. Het wordt tijd voor een high tea in de Stadsgehoorzaal voor gesetteld Kampen met een wervelende voorstelling van de OmZieners. En niet om na afloop huiswaarts te keren met een berustend ”het zij zo – ja en amen”.