Concert in Bovenkerk daags voor sterfdag legendarische organist

Donderdag 13 juli is het 85 jaar geleden dat Jan Zwart stierf. De woensdag ervoor herdenkt Harm Hoeve zijn collega-organist met een orgelconcert in de Bovenkerk dat begint om 20u00 en ongeveer een uur zal duren. Zwart verwierf bekendheid als eerste Nederlandse organist die voor de radio speelde. Na zijn dood ontstond rondom hem en zijn muziek een ware cultus.

Biografie
Jan Zwart werd in 1877 geboren binnen een koopmansgezin in Zaandam waar hij ook stierf in 1937. Hij trouwde in 1909 met zijn nicht Catharina Zwart. Verschillende zonen uit dat huwelijk gingen ook de muziek in en één dochter trouwde met organist en Zwarts leerling Willem Mudde. Onder zijn kleinkinderen belandden ook velen terecht in de muziekwereld.
In de mobilisatietijd van 1914 begon hij zijn wekelijkse orgelbespelingen waarbij het ging om het orgelspel en niet meer om begeleiding van kerkdienst of solist. Door zijn periodieke radio-uitzendingen wist Zwart, tevens een pedagoog en orgelhistoricus, een groot publiek te boeien en interesse voor het kerkorgel weten te wekken.

Programma
De verdienste van Jan Zwart voor de Nederlandse orgelcultuur is groot. Woensdagavond speelt Hoeve werken die Zwart zelf vaak speelde zoals een groot Bachwerk en het speelse Koekoek- en Nachtegaalconcert van Händel. Hoeve speelt ook een compositie van Widor en Guilmant omdat Zwart de Frans romantische muziek enorm stimuleerde. Het herdenkingsconcert opent en sluit af met geliefde koraalbewerkingen van Zwart.
Deze koraalfantasieën speelde Zwart om het publiek iets mee te geven wat ze kenden – in feite een middel om ze daardoor naar het concert te lokken en kennis te laten maken met de orgelliteratuur. Zwart verwierf ook faam door zijn historische studies. Hij had oog voor oude orgels waarvoor hij zich inzette en die bespeelde, bestudeerde en over publiceerde.

Wandelconcert
Drie dagen later treedt Hoeve weer aan in de Bovenkerk. Zaterdagmiddag 15 juli verzorgt hij van 14u tot 16u een wandelconcert. Naar believen kunnen bezoekers dan in- en uitlopen. Ook kunnen ze een kijkje nemen bij het orgel en de organist achter de speeltafel. Om Hoeve aan het werk te zien en de Bovenkerk vanaf de balustrade te bewonderen.
Men staat dan onder het plafond dat is aangebracht om het orgel te beschermen tegen vallend gesteente van de gewelven (zie onderaan). Voor de orgelbeelden hoeft men niet naar boven te klimmen want die staan beneden in de kerk tentoongesteld (zie onderaan). Hoeve zal Zwart met diens eigen orgelmuziek herdenken.

Zie ook:

• Uitgebreide informatie over Jan Zwart door Han Gunnink
• Bovenkerk anderhalve maand dicht voor reparaties (video) (dec. 2022)
• Beelden orgel Bovenkerk geven verrassend kijkje in geschiedenis (feb. 2023)