interview en beeld: Jeroen Linderhof

Schipper Martin Mannak vertelt over huidige handelsreis en eerdere Ommelandvaart

Slagregens en harde wind noopten de organisatie van de Internationale Hanzedagen 2018 in Rostock om de openingsceremonie donderdagavond af te blazen. De lossing van de handel, die de Kamper Kogge had meegenomen, verliep ook niet volgens plan. Vrijdag werd echter een stralende dag waarop de Hanzedagen, zoals aangekondigd, volop losbarstten. Eén van de drie schippers van de Kamper Kogge tijdens de handelsreis naar Rostock is Martin Mannak. Hij vertelt hoe hij bij de Kamper Kogge verzeild raakte.

Ommelandvaart
Drie jaar geleden was de Kamper Kogge voor een middeleeuws festival in Zutphen afgemeerd. Er was een vacature, omdat de toenmalige schipper redelijk overwerkt raakte vanwege de vele historische festivals. Tijdens het middeleeuws festival bezocht Martin Mannak de Kogge van het een kwam het ander. Een jaar later begeleide schipper Mannak de Ommelandvaart van de Kamper Kogge en kwamen oude tijden weer tot leven. Kampen was namelijk een belangrijke overslagstation voor de Hanze wat er mede voor zorgde dat Kampen tussen de veertiende en de zestiende eeuw uit kon groeien tot Neerlands grootste stad. Ze mocht onder andere de bakens op de Zuiderzee onderhouden en bouwde de vuurtoren (Brandaris) op Terschelling. In 1572 moest Kampen dit privilege afgeven aan Amsterdam toen de hoogtijdagen van Kampen tot het verleden behoorden. Meer hierover wordt verteld in de Cuyentorf- of Pighiuswandeling die ’Het Kampen van…’ organiseert. Wandelingen van deze organisatie gaan over de geschiedenis van Kampen in Europees perspectief, verdeeld over periodes die als uitgangspunt zes historische Kamper grootheden nemen. In de Hanzetijd werden goederen via het Duitse Rijnland en steden aan de Gelderse IJssel vervoerd naar Kampen, waar ze werden overgeladen op kogges. Via de Zuiderzee voeren die naar de Oostzeekust en Scandinavië wat leuk geïllustreerd is in ’De Hanzereis van Barend Bergenvaarder’ van schrijfster Marije v/d Sande.
De Kamper Kogge heeft momenteel drie schippers die elkaar afwisselen. Naast de Zutphense schipper Mannak zijn dat de Kampenaren Herman v/d Meulen en Joop Alman. Schipper v/d Meulen begeleidt de Kamper Kogge terug vanuit Rostock. Naast schipper Mannak voeren Henk Kramans en Harry Post mee tijdens de Ommelandvaart in 2016 (zie onderaan), twee van de huidige twaalf bemanningsleden.

Scheepsverslag
”Eigenlijk was het de bedoeling om via het Belgische Blankenberge en het Duitse Bremerhaven naar de Hanzedagen in Rostock te varen,” vertelt schipper Mannak, ”maar motorpech gooide roet in het eten.” (zie onderaan). Door de motorpech kon de Kamper Kogge pas weken later uitvaren dan de bedoeling was. Dankzij motorbouwer Frederik Visser kon men alsnog naar Rostock varen. De route die de Kamper Kogge gevaren heeft naar Rostock in Duitsland is alsvolgt: Kampen (NL), Harlingen (NL), de eilanden Borkum en Helgoland (D), Cuxhaven (D), Rendsburg (D), Kappeln (D), Marstall (DK), Svendsburg (DK), Rudköbbing (DK), Heiligenhafen (D), Wismar (D), Rostock (D).
Het eiland Helgoland was in de achtste eeuw de zetel van de Friese koning Radboud. Over deze koning gaat over een week de film Redbad (zijn Friese Naam) in première. Deze epische film gaat over de strijd van de Friezen tegen de kerk en de Franken. Later is dit eiland veroverd door de Vikingen. In de Hanzetijd stond Helgoland vooral bekend als piratennest en werd tot 1814 bestuurd door Denemarken. Daarna was het Brits tot 1890, toen het door de Duitsers geruild werd met de Britten voor het Oost-Afrikaanse eiland Zanzibar. Zanzibar maakte daarvoor deel uit van de Duitse kolonie Deutsch-Ostafrika. Verder staat Helgoland bekend om zijn broedende zeevogels in de zomer en leeft er een unieke vogelsoort. De Helgolandse mus, die alleen op dat eiland voorkomt.
Voor, tijdens en na Helgoland was het weer goed. Afgezien van wat regen heeft men eigenlijk compleet met de zeilen kunnen varen op de laatste honderd meter na, bij het aanleggen ter hoogte van de historische havenkraan in Rostock.

Lossing
Het was de bedoeling om de Nederlandse ambachtelijke goederen donderdagavond te lossen door de historische houten kraan in Rostock. Dit werd echter verplaatst naar vrijdagochtend. Die ochtend koos de organisatie, door de lange opstarttijd, om de goederen ambachtelijk met de hand te lossen. De bemanning van de Kamper Kogge werd ondersteund tijdens het lossen door de bemanning van de Poeler Kogge Wissemara. De Kamper Kogge had mosterd uit Doesburg meegenomen naast Deventer koek, Kamper Olifantsigaren en Zutphens Chamaven bier. Uw correspondent heeft het lekkere Chamavenbier geproefd en goedgekeurd. Alle ambachtelijke artikelen zijn de moeite waard en tijdens de Hanzedagen te koop bij de stand van de Nederlandse Hanzesteden, pal tegenover het stadhuis op de Neuer Markt.
Vrijdag kwam de burgemeester van Rostock naar de Kamper Kogge samen met de Kamper burgemeester. Volgens Koelewijn maakte ”de mooie zonnige dag veel goed. Het humeur van collega Roland Methling heeft niet onder het weer geleden. Hij nam een uur de tijd om de Kamper Kogge van buiten en van binnen te bekijken.” Zaterdag werden de vele activiteiten voortgezet en nieuwe opgestart. Onder andere de Hanzemarkt, met achter de kraampjes enthousiaste ambassadeur van de Hanzesteden zoals we vorig jaar ook in Kampen zagen, mag op veel belangstelling rekenen. Zoals ook de historische schepen aan de kade, waaronder, dankzij de inzet van veel vrijwilligers, een glunderende Kamper Kogge.

Zie ook:
• Internationale Hanzedagen 2018 in Rostock staan op losbarsten
• Bepakt en bezakt gaat de Kamper Kogge op reis (video)
• Doel Ommelandvaart behaald (mei 2016)

Michael Segebarth maakte de volgende videocompilatie van de eerste dag tijdens de Internationale Hanzedagen 2018 in Rostock.