Bezichtiging niet mogelijk na start conservering in Batavialand

Na het nodige oponthoud is het conserveringsproces van de IJsselkogge gestart. Het Kamper gemeentebestuur maakte van de gelegenheid gebruik om de dag voorafgaand de bijzondere vondst uit 2011 nog éénmaal te bezoeken. De komende zes jaar zal de IJsselkogge in isolement worden geconserveerd om er gereed voor expositie weer uit te komen. Er werden ook afspraken gemaakt met de betrokkenen in Batavialand.

Afvaardiging
De afvaardiging van het Kamper gemeentebestuur bestond uit het voltallige college van B en W plus gemeentesecretaris Anky Griekspoor en projectleider Jantine Sijbring. Bij Batavialand in Lelystad werden zij ontvangen door conservator Laura Koehler, namens het RCE, en Jan Vriezen, directeurschap van Erfgoedpark Batavialand. Na een tijdelijke aanstelling sinds het vertrek van Hans Maris in september treedt Vriezen per 1 februari in vaste dienst als de nieuwe directeur. Alvorens de IJsselkogge ter sprake kwam, vond er kort zakelijk overleg plaats om afspraken te maken. Daarna werden de Kamper afgevaardigden uitgebreid geïnformeerd over de IJsselkogge en het te starten conservatieproces.
Op weg naar de afgesloten ruimte met de IJsselkogge, liet Vriezen de Ventjager zien die permanent geëxposeerd staat bij Batavialand. Dit schip is rond 1710 vergaan en is een voorbeeld van geslaagde conservatie. In de hoek van de ruimte staat een tent met daarin een heus zeemansgraf – inclusief overledene.

Conserveringsproces
Laura Koehler, specialist maritieme materialen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, is vanaf het begin betrokken bij de IJsselkogge en diens onderhoud tot de conservering start. Zij schetste hoe het wrak tot nu toe nat is gehouden om krimpen, scheuren of vervormen door droging te voorkomen.
Nu de conservering eindelijk begint, zal het schip worden besproeid met een toenemende concentratie van PEG. Impregnatie met polyethyleenglycol (PEG), een wasachtige substantie, moet het water uit het hout drijven en vervangen. Deze methode is bepaald nadat onderzoek uitwees dat het hout van de IJsselkogge een harde kern en een zacht oppervlak heeft.
Na drie jaar zal het scheepswrak gecontroleerd worden gedroogd. De hoge luchtvochtigheid in de conserveringshal wordt de volgende drie jaar geleidelijk teruggebracht tot gebruikelijke waarden. Daarna is de IJsselkogge klaar voor expositie.

Tegenspoed
In 2011 was het naar omstandigheden zeer gave scheepswrak in de IJssel was ontdekt. In 2015 werd het van de rivierbodem gelicht. Tegelijk werd bij Batavialand een loods gebouwd om de vondst eerst nat te houden en later te conserveren. Daartoe werd in 2017 werd voor dat laatste een besluit ondertekend (zie onderaan). Het proces tot behoud zou in 2018 starten.
In dat jaar blies op drie januari een westerstorm echter het dak van de loods. In maart herhaalde zich dat met oostenwind waarop de vorst de IJsselkogge in ijs verpakte. Vriezen vertelt dat de hal nog meer verbeterpunten bleek te kennen. ”De IJsselkogge vormde de enige constante,” concludeerde wethouder Holtland.
Er moest eerst gewerkt worden aan ”een stabiele omgeving” volgens Vriezen maar het ”point of no return” was wel gepasseerd. De kosten komen hoofdzakelijk voor rekening van de verzekering en het RCE. Tevens heeft eigenaar Rijkswaterstaat veel kosten gedragen. Vriezen en Koehler bekenden aan de Kamper delegatie dat blijkbaar de loods achteraf gezien vanaf aanvang niet geschikt was.

Toegankelijkheid
Bezichtiging van de IJsselkogge of een bezoek aan de loods zullen tijdens het conserveringsproces niet mogelijk zijn. Deze wens kwam ter sprake tijdens het gesprek maar bezoekers in de hal zouden ongewenste klimatologische veranderingen veroorzaken. Een (afgesloten) loopbrug of webcam is niet realistisch. De hoge luchtvochtigheid van 99,1% zal het glas altijd doen beslaan.
Naast de IJsselkogge krijgt Kampen over zes jaar ook vijfhonderd losse scheepsonderdelen – schoongemaakt, gedocumenteerd en onderzocht. De keuze is dan aan de gemeente om deze te conserveren of te restaureren. ”Maar we nemen alles mee,” is de reactie van de Kamper gemeentedelegatie, ”weggooien doen we thuis wel.”
De periode van zes jaar conservering is op 10 januari 2019 ingegaan. Op verxzoek van de burgemeester is dat bij deze vastgelegd. Een periode die één procent van de leeftijd van het scheepswrak. Zo werd alles weer in verhouding gezet. De volgende dag begon Laura Koehler aan het proces. Voormalig locatiemanager Benno van Tilburg legde het vast op Twitter.

Zie ook:
• IJsselkogge ontrafeld in monografie Wouter Waldus
• Vrijwilligers Koggewerf krijgen ”hoog” bezoek (video)