Informatiepanelen vertellen het verhaal en delegatie bezoekt Kampen

Deze week is het 700 jaar geleden dat Kampen het eiland Terschelling hielp haar eerste vuurtoren, de Brandaris, te bouwen. In ruil daarvoor kreeg het machtige Campen van destijds een bijzonder privilege. Zaterdag komt een delegatie van Terschelling naar Kampen. Vorig jaar zijn er twee informatiepanelen op het eiland gepresenteerd die twee historische aspecten verhalen. Een derde paneel op de Kamper Koggewerf verhaalt over de ”Gouden periode voor Kampen”.

Boschplaat
Regelmatige Terschellingenganger en Kamper ambassadeur Cor Adema nam het initiatief tot de twee informatiepanelen op Terschelling. Adema verzorgde de tekst en Terschellinger kunstenaar Frans Schot de illustraties. Vorig jaar zomer werden ze onthuld maar het nieuws bereikte niet het vasteland. „De band tussen Kampen en Terschelling heeft mij altijd gefascineerd en inspireerde mij tot het maken van de twee panelen”, vertelt Adema in weekblad De Terschellinger.

Het ene paneel handelt over de Boschplaat en het Coggediep. Het hangt aan de natuurschuur van Staatsbosbeheer in Lies. De Boschplaat heette eerder ’Het Camper Sandt’. In de middeleeuwen was het een grote zandplaat bij Terschelling. Begin vorige eeuw kwam het vast aan het eiland te liggen en werd het een uniek natuurgebied. Namen op de kaart als ’Koggegronden’ en ’Kamper zand’ herinneren nog aan de vroegere Hanzestad Kampen.

Betonning
Vaak wordt verhaald hoe Campen meebetaalde aan, en balken en stenen leverde voor, een vuurbaken, de eerste Brandaris. Later verdween deze Brandariskerk met toren door landafslag in zee. Een andere belangrijke bijdrage leverde Campen in de vorm van tonnen. Deze geven in zee de veilige vaarroute neer. Campen had zelf veel belang bij de vuurtoren en betonning. De handelsroutes naar de Ommelanden en elders voerden langs Terschelling.

Het andere paneel verhaalt over de betonning. Het hangt al een jaar in de jachthaven op de muur van het havengebouw. In 1334 kreeg Campen toestemming voor het leggen van tonnen in het water. In 1527 nam Amsterdam de zorg voor de betonning over. Tot dan had Campen meer dan twee eeuwen lang de gehele vaarweg, van Noordzee tot IJsselmonding, bewegwijzerd met tonnen. In 2021 wisselde Rijkswaterstaat ze in voor kunststof tonnen.

Koggewerf
Tussen 1200 en 1500 kende Kampen een grote bloeiperiode. „Met het creëren van een veilige vaarroute heeft Kampen samen met andere Zuiderzee- en IJsselsteden de basis gelegd voor de latere Gouden Eeuw”, vertelt Adema in weekblad de Terschellinger. Samen met de Kamper schilder en cartograaf Jan Schilder maakte Adema een derde paneel over de ’Gouden periode voor Kampen’. Dit paneel staat op de Koggewerf, bij de loopplank naar de Kamper Kogge.

Wanneer de Kamper Kogge aanmeert bij Terschelling, mag ze gratis gebruik maken van de haven. Dat is het eeuwigdurende privilege dat destijds gegund werd voor de Kamper werken. Donderdag 28 september is het op de kop af 700 jaar geleden dat Kampen het verdrag sloot met Terschelling om de zeestraat te beveiligen met tonnen, waarbij ook de bouw van een ”voerhuijs o eijn mercke” werd bepaald: de eerste Brandaris.

Jubileumreis
Zaterdag 30 september staat het Comité Kampen Terschelling 700 jaar, onder leiding van Barbara Wagenaar-Doeksen en Pieter van der Meer, stil bij de overeenkomst die toen werd gesloten. Een delegatie van zo’n veertig Terschellingers komt naar Kampen. Ze zal daar verwelkomd worden door stadsarchivaris Floris Joustra en Cor Adema als kartrekker en stadsgids. Na een rondleiding over de Koggewerf en door de binnenstad, zal burgemeester Sander de Rouwe zich tijdens de lunch bij het gezelschap voegen.

Pieter van der Meer, bestuurslid bij de cultuurhistorische vereniging op Terschelling, schetst het belang van de overeenkomst alsvolgt: „We willen hier aandacht aan besteden zodat het verdrag tussen Kampen en Terschelling niet in de vergetelheid raakt. Dit verdrag heeft Terschelling erkenning, geld en de eerste Brandaris gebracht.”

Zie ook:

• Geschiedenisles met schoolplaten (deel 1) (2015)
• Jan Schilder nogmaals gehuldigd met Ridderorde (2015)
• Geschiedenisles met schoolplaten (deel 2) (2018)
• Cor Adema voor voetlicht bij presentatie Kamper Almanak (2019)
• Sinds eeuwen weer recht gesproken in de Schepenzaal (2023)