tekst: Jeroen Linderhof
beeld: Jeroen Kanis

Jaarlijks Joods feest vanuit de hele regio bezocht

Het was druk afgelopen zondag aan de IJsselkade bij het wereldwijde gevierde Chanoekafeest. Burgemeester Koelewijn stak de sjamasj (dienaar) aan voor de synagoge. Ben Ketelaar, voorzitter van de Joods Gemeente Zwolle, ontstak vervolgens daarmee de chanoeka (negenarmige kandelaar). De Joden herdenken met dit feest het herinwijden van de tempel in Jeruzalem in 164 v.Chr., zoals beschreven in het deutrocanonieke Bijbelboek 1 Makkabeeën.

Vrienden van de Synagoge
De chanoekaviering werd georganiseerd door de Vrienden van de Synagoge, onder voorzitterschap van Jeroen Kanis. Hij heette iedereen welkom waarna burgemeester Koelewijn een gedicht voordroeg. Daarna werd de chanoeka ontstoken die bestaat uit de dienaar en acht kaarsen, die staan voor de acht dagen lichtjesfeest. De negenarmige kandelaar wordt alleen bij dit feest gebruikt en wijkt af van de reguliere zevenarmige kandelaar die anders binnen het Jodendom gebruikt wordt.
Tijdens het ontsteken werd een Chanoekalied gezongen en daarna kon men foto’s nemen en werden er Soefkaniots uitgedeeld, een soort oliebol gevuld met jam. Na afloop was er in ‘t Brieschend Peerd gelegenheid tot napraten bij een hapje en een drankje. Elke eerste maandagavond van de maand wordt daar een lezing verzorgd door Ben Ketelaar. Zo ook op maandag 7 januari om 20u00 (toegang gratis). Zaal ’t Brieschend Peerd is gelegen aan de Buiten Nieuwstraat 17.

Bijzondere vermenigvuldiging
Het Chanoekafeest gaat over de bijzondere vermenigvuldiging van olie, die dankzij Jahweh acht dagen bleef branden en niet slechts één dag. Tijdens het feest deelt men chanoekageld uit, krijgt men cadeautjes en spelen kinderen met de dreidel (een tol met aan elk van de vier zijden een andere Hebreeuwse letter). Het feest heeft iets weg van het Sinterklaasfeest of Kerstcadeau’s.
Het lichtjesfeest en de olie verwijst naar het eeuwig licht in de synagoge of tempel dat Jahweh verbeeldt, zoals dat ook in Rooms-Katholieke kerken brandt. De achtergrond van Chanoeka wordt met name in het apocriefe Bijbelboek 1 Makkabeeën 4 beschreven. Om de geschiedenis van Israël beter te begrijpen, zou men met name de negen deutrocanonieke/apocriefe Bijbelboeken kunnen lezen en de Griekse aanvullingen op Esther en Daniel.

Historische context
De Willibrordvertaling blijft redelijk binnen de historische context staan. De deutrocanonieke boeken zijn binnen de Rooms-Katholieke en Oosters-Orthodoxe canon in de Bijbel opgenomen. Luther besloot zelfstandig tijdens de reformatie deze boeken te verwijderen uit de protestante Bijbelvertaling. Wat hem betreft waren ook Esther en Hooglied verdwenen maar zover is het niet gekomen. Men is hierdoor wel de historische context uit het oog verloren. Joden lezen buiten de Tenach en de Thora wel andere geschriften voor verdieping over het Jodendom.
Protestantse christenen zouden de apocriefe boeken kunnen lezen als aanvullend geschiedenisboek om Israëls historie beter te begrijpen en het tijdsbesef te verbeteren. In 1 Makkabeeën 4 wordt de tempel heringewijd, nadat de Hellenisten hem hadden ontwijd, via heidense offerrituelen. In het betreffende Bijbelboek worden strijd, offering, herovering en herinwijding beschreven van en door diverse machthebbers.
Achter Chanoeka gaat een wereld schuil. Zo’n vijftig mensen, waaronder ook raadsleden en een enkeling afkomstig waren uit Veenendaal en Rijssen, vierden het feest in Kampen mee in de vroegere Kamper synagoge aan de IJsselkade (zie onderaan).

Zie ook:
• Stille tocht ter herinnering aan deportatie Joden