Projectleider lichtingsoperatie onthult verrassende zaken in lijvig boekwerk

De puzzel is gelegd. Enkele stukjes ontbreken nog en daar mag het publiek over meedenken. De lichting van de IJsselkogge, die in 2011 in de IJssel werd gevonden, was voor projectleider Wouter Waldus ”het meest spectaculaire en wetenschappelijk gezien belangrijkste project“ tot nu toe. Van begin tot eind heeft hij het project vastgelegd in een lijvig boekwerk. Gisteren presenteerde hij het in Kampen. Eerst aan de burgemeester en daarna aan overige geïnteresseerden met enkele verrassende onthullingen.

Stadhuis
Ofschoon ’De opgraving en lichting van de 15e eeuwse IJsselkogge’ naar buiten wordt gebracht als een monografie, beklemtoonde de onderzoeksleider van het IJsselkoggeproject dat hij het boek met een team heeft geschreven. In de laatste fase kreeg hij hulp van een student uit Groningen die een tien kreeg voor zijn scriptie. Hij was naar het stadhuis gekomen met Bob Munting, Baars-CIPRO, en Jaap Scheffer, Hebo Maritiem (v.l.n.r. op Twitter).
Burgemeester Koelewijn is één en al oor als Waldus uit de doeken doet hoe hij het boek heeft opgezet en welke ontdekkingen hij heeft gedaan. Tijdens de lichtingsoperatie van het middeleeuwse schip waren er diverse vragen gerezen. Was het schip afgezonken als middeleeuws watermanagement en wat deden de vele (gebruiks)voorwerpen dan nog in het schip – tot aan stenen uit het Neolithicum toe. Deze laatste moeten later in het schip beland zijn door stroming en verzanding.

De theorie dat de IJsselkogge is afgezonken om de rivierstroming te sturen, lijkt nog steeds plausibel. Wel is het bijzonder dat het schip tegen de stroom in is gekanteld – waarschijnlijk omdat eerst de bodem is vergaan of weggeslagen, aldus Waldus.
Hij overhandigde Koelewijn het eerste exemplaar van het ruim twee kilo wegende boek dat 458 bladzijden beslaat. Koelewijn schetste kort de ontwikkelingen rondom het onderzoeken naar expositie van de IJsselkogge in Kampen als het geconserveerd is in Lelystad. De raad heeft 150.0000 Euro beschikbaar gesteld en La Groupe komt binnenkort met de verkenningsresultaten. Aan het begin van de bijeenkomst vertelde Koelewijn dat hij het gevoel weer boven voelde komen als toen de Kogge op 10 februari 2016 na eeuwen weer boven water kwam: ”WAUW!”

Nutsdepartement
’s Avonds had het Nutsdepartement Kampen Wouter Waldus uitgenodigd om een lezing te geven in het Frans Walkate Archief. Veel geïnteresseerden waren daarop afgekomen. Waldus probeerde de spanning op te drijven maar vanuit het publiek werd één verrassing al verklapt. De IJsselkogge heeft behalve als vrachtschip ook als militair schip gediend. De uitzonderlijk hoge boord is daar een teken van evenals enkele kogels op het alleronderste dek. Ofschoon de IJsselkogge groter is dan de Bremer Kogge, is de laadcapaciteit ongeveer even groot (Waldus schat zo’n tachtig ton) omdat de IJsselkogge meer ruimte verliest door de ballast onderin.
Er is een ”mikado” aan palen gevonden in het schip met huismerken die geen van alle te herleiden zijn. Wie de familiewapens wel kan plaatsen, die mag het zeggen. Veel kennis is te danken aan de digitale reconstructie die is gemaakt van de kogge. Hiervoor zijn geavanceerde technieken gebruikt als multibeam en met name (3D) fotogrammetrie. Het blijkt boven een echt Nederlands schip te zijn gezien het gebruikte mos van de Veluwe om de naden te stoppen.

Nautische gegevens en waardes zijn nauwelijks in het boek te vinden. Hierover heeft Waldus een wetenschappelijk artikel geschreven dat nu ter beoordeling ligt bij een internationaal tijdschrift. Het boek is niet te koop maar enkel te bestellen bij de uitgever Matrijs. En zoals het een wetenschapper betaamt, zijn alle data verifieerbaar. Bij zijn werkgever ADC ArcheoProjecten is het boek te downloaden alsmede de vele bijlages en kaarten uit het boek.
Volgend jaar wil Waldus met een ’light’-versie komen van zijn monografie en hij stelt ook een tentoonstelling in het vooruitzicht. Alle spullen zijn overgedragen aan het Bataviamuseum in Lelystad totdat, merkte Waldus tenslotte fijntjes op, Kampen een Hanzemuseum heeft.