Kunst en landschappen à la 19e eeuw van Peter Engelenberg, Jan van Driel en Christie van der Haak

Na alle pandemieperikelen draait Stedelijk Museum Kampen weer op volle toeren en is iedereen weer welkom. Als ware het om dat te onderstrepen, werden afgelopen vrijdag onder grote belangstelling twee nieuwe tentoonstellingen geopend. ’Door Schoonheid Omringd’ toont in een modern kader een 19e-eeuwse (kunst)verzameling van een welvarend Kamper echtpaar. ’Weids en Nabij’ toont natuur- en stadsgezichten, geschilderd in de stijl van de 19e-eeuwse Haagse school.

Engelenberg’s verzameling
Ruim een eeuw na de schenking toont het museum onder de naam ’Door Schoonheid Omringd’ de schilderijencollectie, het meubilair en enkele stukken porselein van Peter Engelenberg en zijn vrouw Jeanne Persille. Hoogtepunten zijn schilderijen van een aantal bekende kunstenaars uit de Haagse School (1860-1900), zoals Hendrik Mesdag en Philip Sadeé.

In Kampen is Engelenberg een bekende naam. De broer van Peter, Christiaan, liet geld na om het vroegere stadsziekenhuis te bouwen. Zijn naam komen we nog tegen bij een plantsoen, een straat en een basisschool. Peter en Jeanne woonden in het Engelenberghuis aan de Burgwal 43, dat rond 1930 werd gesloopt voor de Nutsspaarbank.

Modern inkijkje
Van romantische ijstaferelen tot (toen) eigentijdse kunst, geeft ‘Door Schoonheid Omringd’ een inkijkje in een 19e-eeuwse (kunst)verzameling van een welvarend Kamper echtpaar.
Joseph Estié, kunstkenner en taxateur bij het televisieprogramma ‘Tussen kunst en kitsch’, was één van de sprekers bij de opening. Hij schetste hoe bruisend en levendig Kampen in de jaren twintig van de vorige eeuw was. Dat is daarna helemaal weggezakt met het vertrek van de soldaten, de studenten en meer.

De tentoonstelling wordt in een modern kader geplaatst door de unieke achtergrond als decor voor de verzamelde stukken. In de stijl van een eeuw geleden heeft patroonkunstenares Christie van der Haak een exclusief behang ontworpen, in de stijl van haar vorige tentoonstelling ’Nouveau Deco’ (zie onderaan). Bij de borrel na afloop sprak burgemeester de Rouwe met haar.

Haagse School
In de voormalige synagoge, onderdeel van Stedelijk Museum Kampen, zijn landschappen en stadsgezichten van Jan van Driel tentoongesteld onder de naam ’Weids en Nabij’. De Kamper schilder probeert de grootsheid van het landschap, in met name de IJsseldelta, vast te leggen door goed naar de natuur te kijken. Tevens bestudeert hij hoe beroemde landschapsschilders, van de nog steeds populaire 19e-eeuwse Haagse School, het aanpakten.

De stadsgezichten van Van Driel zijn met precisie geschilderd en geven veel herkenning. Ook hij exposeerde eerder in het museum met ’Oog voor het oor’ over een bijzondere (fysieke) overeenkomst die hij had ontdekt tussen Rembrand en hem (zie onderaan).

Panorama Van Driel
De achterwand van de synagogezaal wordt geheel in beslag genomen door het ’Panorama Van Driel’. Uitvergroot staan hier drie landschappen aan elkaar want, aldus een informatiebordje, ”het overweldigende landschap is niet helemaal te vatten op een stukje linnen van handzaam formaat”.

Voor Sander de Rouwe was het de eerste opening in het museum die hij als burgemeester mocht verrichten. „Kampen staat weer op de kaart”, was zijn waarderende conclusie. Hij toostte met de directrice, Nynke van der Wal, en daarna mocht iedereen een glas champagne ter hand nemen.

Ontzamelen
Van der Wal wees ten slotte op de nieuwe, op maat gemaakte houten balie in de synagoge, waarmee de Kamper ambachtsman Adriaan Stam een ”blikvanger” heeft neergezet met subtiel een kleine exporuimte aan de voorzijde.
De Rouwe schetste het verschil tussen een verzamelaars en een handelaren, waarbij hij zichzelf tot de laatsten schaarde. Die kunnen zaken loslaten. Joseph Estié had Van der Wal gecomplimenteerd met de moed voor het door haar uitgesproken voornemen om de komende tijd te gaan ’ontzamelen’.
Refererend aan de aangrijpende actualiteit heden, vertelde De Rouwe dat hij niet alle nieuws meer volgt. Hij volgt een nieuwsdieet met dagbladen. Dankzij onder andere de nieuwe tentoonstellingen van Stedelijk Museum Kampen kan hij zich weer laven. En aankomen. Met cultuur.

Zie ook:
• Exposities unieke patronen lopen ten einde (feb. 2022)
• SMK rolt blauwe loper uit voor bezoekers Nouveau Deco (nov. 2021)
• Virtuele rondleiding ’Oog voor het oor’ (video)
• Mentale booster bij SMK met pilateslessen (video)