Stadswal herbergt ondergronds deel vroegere stadsmuur

Bodemonderzoek aan beide zijden van de Cellebroederspoort toont structuren in de grond die moeten wijzen op restanten van een oude stadsmuur. Het gaat om rechthoekige structuren terwijl verder langs de 1e Ebbingestraat de gemeten structuur een grillige vorm heeft – een deels afgebroken stadsmuur? Het onderzoek wordt pas over twee weken gerapporteerd maar burgemeester Koelewijn lichtte gisteren al een tipje van de sluier op.

Vervolgonderzoek
In juni gaf de 1e Ebbingestraat geheimen prijs bij de herinrichting van de omgeving. Voor de Cellebroederspoort werden restanten ontdekt van een laatmiddeleeuwse grachtmuur en de aanzet tot een bruggewelf (zie onderaan). Daarna gaf de gemeente opdracht om tussen de Cellebroeders- en de Broederpoort bodemonderzoek te doen naar restanten van de oude stadsmuur van Kampen. Ingenieursbureau Saricon werd ingeschakeld. Dat bureau startte in 1992 met het opsporen van achtergebleven explosieven uit de beide Wereldoorlogen maar kan ook voor andere doeleinden geofysiologische onderzoek uitvoeren.
Specialistisch bodemonderzoek van de stadswallen achter de 1e en 2e Ebbingestraat heeft ’bodemverstoring’ aangetoond die moet wijzen op een stadsmuur die tussen 1462 en 1505 is gebouwd. Deze periode is bekend van bewaard gebleven rekeningen van de bouw. Er zal binnen een paar weken vervolgonderzoek plaats vinden middels een kleine opgraving. De gemeente hoopt op fraaie vondsten die permanent getoond zouden kunnen worden als behorende bij het Stadspark.

Meetmethoden
Geografisch specialist Ferry van den Oever, die in het verleden bij ’De Wereld Draait Door’ zijn TV-debuut maakte, is werkzaam voor Saricon en heeft bij het onderzoek van één dag in Kampen drie methodes gebruikt. Op de foto boven dit artikel meet hij via EMI (elektromagnetische inductie) de conductiviteit (geleiding) van de bodem. De meetwaarden op een kaart maken relatieve verschillen in bodemgeleidbaarheid zichtbaar. Op de foto onder dit artikel geven elektromagnetische pulsen inzicht in de bodemopbouw en al dan niet aanwezige ondergrondse structuren. Magnometrie is een derde gehanteerde methode (zie Twitter), te vergelijken met een metaaldetector. Afwijkingen van het aardmagnetisch veld, veroorzaakt door ferro-houdende objecten, worden daarbij gedetecteerd. Dit kan wijzen op rode baksteen, aldus Van den Oever in een interview met Kamper Nieuws, door het daarin meegebakken ijzeroxide die het ook de kleur geeft.
”De magnetometer en de grondradar vullen elkaar aan,” aldus Van den Oever in een interview met Trouw over een ander bodemonderzoek: ”Vanavond thuis, achter de computer, leg ik de gegevens over elkaar heen.” Dat resulteert in grafieken en een kleurig dwarsprofiel waaruit de structuren in de bodem te herleiden zijn.

Stadsmuren
Nadat Kampen in 1248 stadsrechten had gekregen, volgde al snel de eerste stadsmuur. Door bevolkingstoename begonnen de stadsmuren in de eeuwen daarna te knellen. Als verdedigingswerk mochten ze echter niet gesloopt worden. Toen Kampen de onderhoudskosten niet kon voldoen, kreeg ze toestemming van Napoleon in 1809 de stadsmuur aan IJsselzijde neer te halen mits de functie van waterkering behouden bleef. In 1874 voerde de, inmiddels Nederlandse, regering de Vestingwet in waarmee de stadsmuren en -poorten, die geen militaire functie meer hadden, gesloopt mochten worden. Behalve Kampen haalden ook steden als Deventer en Nijmegen opgelucht adem – letterlijk en figuurlijk.
De eerste stadsmuur uit de tweede helft van de dertiende eeuw kwam in 1979 tevoorschijn bij opgravingen op het Koeplein. Bij de Kennedylaan werden in 1975 stadsmuurresten gevonden, de laatste volgens de gemeente, tot nu langs de Ebbingestraten weer stadsmuurresten gevonden. Vanaf 1830 begon ook de aanleg van het Stadspark. Twee betrokken tuinarchitecten voegden in 1863 de twee aangrenzende poortgebouwen toe aan het parkontwerp waardoor die behouden zijn. Evenals, naar nu blijkt, delen van de stadsmuur uit de Middeleeuwen. Misschien is straks een (laag) resterend stadsmuurdeel te bewonderen, zoals aan IJsselzijde een volwaardig stadsmuurrestant aan de Voorstraat nabij de Koornmarktpoort.

Zie ook:
• 1e Ebbingestraat geeft geheimen prijs (juni 2018)