Kamper wateraanpak voorbeeld voor binnen- en buitenland

Het klimaat verandert. In Nederland zorgt dat voor meer extremen in het weer, zo blijkt uit onderzoeken. De vraag hoe daarmee om te gaan staat centraal binnen het thema klimaatadaptatie. Een aantal medewerkers van gemeente Kampen heeft daarover nagedacht tijdens een workshop. Deze wordt in meer gemeenten georganiseerd. Maar het klimaat is natuurlijk wereldwijd aan verandering onderhevig. Zoals Kampen met water omgaat, trekt zelfs de aandacht van bestuurlijke delegaties uit Zuid-Amerika.

Traineeship – Sharon Neulen
De workshop in en rond het stadhuis van Kampen vorige maand was georganiseerd door Sharon Neulen. Zij volgt een traineeship van twee jaar bij Talentenregio. Dat is een samenwerkingsverband tussen 21 overheidsorganisaties in een grote regio rond de provinciegrens Overijssel/Gelderland. In die twee jaar draait Neulen bij drie gemeenten mee. In Kampen had Neulen zich als opdracht gesteld het bewustzijn over klimaatadaptatie te verhogen. Op zoek naar de invulling hiervan, was ze op een workshop van het waterschap gestuit. Op haar uitnodiging hebben zo’n dertig deelnemers, van verschillende gemeente-afdelingen en ook van het waterschap, nagedacht hoe de inwoners bewust te maken van klimaatadaptatie. Maar ook hoe in het werk daar rekening mee te houden, allereerst vanuit vraagstukken op het gebied van Ruimtelijke Ordening. Neulen was verheugd over de betrokkenheid van de deelnemers. Ze hoopt het bij eenieder tussen de oren te krijgen: ”Kijk verder dan je neus (lees: afdeling) lang is.”

Waterschap – Marthijn Manenschijn
Op een symposium in april introduceerde Waterschap Drents Overijsselse Delta de klimaatatlas. Met deze digitale atlas (zie onderaan) wordt inzichtelijk gemaakt wat in steden en dorpen de gevolgen kunnen zijn van de klimaatverandering. Nadat dit overzicht gerealiseerd was, wilde men dit delen met gemeenten. Zo ontstond het idee van een workshop die Marthijn Manenschijn als beleidsmedewerker bij het waterschap verder uitwerkte. Alle veertien gemeenten in het beheergebied van WDODelta krijgen deze workshop aangeboden en in Kampen pikte Sharon Neulen het op. ”Zij zou ambtenaar en aanspreekpunt moeten worden,” looft Manenschijn haar. ”Er deed een grote groep mee en er was geen discussie of het wel nodig is.” Eén idee wat geopperd werd was een historische kruidentuin – het gaat niet alleen strikt om groen en blauw. Als praktijkopdracht voor klimaatadapatie (aanpassing) en -mitigatie (tegengaan) werd het versteende plein voor het stadhuis opnieuw ingericht. ”Een uitdaging voor Kampen,” vertelt Manenschijn tenslotte, ”is hoe de historische stad te combineren met de nieuwe maatregelen.”

Voorbeeld in Brunnepe
Klimaatadaptatie kruipt al tussen de oren van ontwerpers en beleidsmakers. Bij een bestemmingsplan is tegenwoordig ook een watertoets verplicht. In juli 2008 trad de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nWro) in werking. Daarin wordt de ‘watertoetsprocedure’ niet explicitiet genoemd. Wel geeft het Besluit op de ruimtelijke ordening (Bro) aan te vermelden bij de toelichting op het plan hoe rekening is gehouden met de gevolgen voor de waterhuishouding.
Bij de herinrichting van enkele straten in Brunnepe is ook gedacht aan klimaatadaptie. In de Veen Valckstraat en de Catharina Gillesstraat wordt regenwater rechtstreeks naar open water afgevoerd waarmee het riool wordt ontlast. Daarnaast zijn deze straten en de Emmeloordstraat ingericht met een zogenaamde molgoot en daarmee ingericht op de toekomst. In deze straten is dat mogelijk omdat er sprake is van hoogteverschil. In de Eenvoudstraat en de Spaarbankstraat, die momenteel worden heringericht, is dit nauwelijks het geval waardoor deze oplossing geen zin heeft. In die straten worden nu bomen geplant waarmee rekening gehouden wordt met het wegnemen van warmte. Bomen kunnen voor verkoeling zorgen bij extreme hitte.
Al deze factoren komen ter sprake in het ’Deltaprogramma ruimtelijke adaptatie’ (zie onderaan) dat een nieuw onderdeel vormt in het Deltaprogramms 2018.

Voorbeeld voor Argentinië
Afgelopen vrijdag was er een delegatie in Kampen te gast uit Argentinië, bestaande uit burgemeesters en andere overheidsdienaren. Zij gaan meerdere Europese steden af om zich te laten informeren over oplossingen voor waterveiligheid. Wethouder Veldhoen stond hen te woord. In Argentinië kampen ze momenteel met overstroomde landbouwgrond met een oppervlakte van Nederland. ”Maar dat haalt bij ons het nieuws niet,” vertelt hij. Inderdaad levert onderzoek op (Nederlandse) websites alleen waterrampen op uit 2013 en, in mindere mate, 2015. Na lang zoeken komt er een bericht tevoorschijn op de website van de Jehovah’s Getuigen dat meldt dat er bij hun bijkantoor in Argentinië geen slachtoffers zijn gevallen bij de ”verwoestende stortbuien” in mei.
Argentinië heeft al allianties afgesloten in Zweden en wil dat met meer (Nederlandse) steden doen. Gerrit Jan Veldhoen vertelt de gasten over de maatregelen die Kampen al decennia neemt. Zoals de balgstuw bij de Ramspolbrug, de waterkering met waterbrigade voor de IJsselkade en natuurlijk het Reevediep als laatste wapenfeit. Veldhoen wil het niet alleen negatief benaderen want uiteindelijk vormt water de basis van het leven, letterlijk en figuurlijk. Het biedt ook veel mogelijkheden en de IJssel en Zuiderzee hebben in de Hanzetijd Kampen groot gemaakt. Saillant detail is de IJsselkogge, die in de vijftiende eeuw mogelijk als eerste watermanagementmaatregel is afgezonken.
Kampen wordt regelmatig gevraagd door het NWP om een presentatie te geven. Het Netherlands Water Partnership (NWP) is een voorbeeld van publiek-private samenwerking die als netwerk de Nederlandse wateroplossingen in het buitenland onder de aandacht brengt. Op de website van NWP wordt ook veel aandacht besteed aan Argentinië (zie onderaan), zoals aan een congres in Buenos Aires waar de Nederlandse watergezant Henk Ovink sprak. Hij sprak ook op het Hanzecongres in Kampen en Tracy Metz in onderstaande video sprak tijdens een boottocht na het Hanzecongres. Daarmee zijn we terug bij de Hanzedagen in Kampen waar op het bedrijfscongres van de Hanzedagen duurzaamheid het thema was. Daaronder valt ook klimaatadaptatie.

Zie ook:
• Klimaat centraal thema tijdens Hanzecongres (video)
• Ruimtelijke adaptatie (Deltaprogramma)
• Volop kansen in Argentinië (NWP)