Om praktische redenen is het tweedelige werk doormidden gezaagd

Opnieuw haalt Stedelijk Museum Kampen (SMK) een werk in haar depot uit de vergetelheid. Het tweedelig drieluik van Ernst Maler uit 1548 behoeft wel een fikse restauratie. Half april zijn twee restauratrices begonnen en ze hopen half september klaar te zijn. In die tijd kan iedereen het proces volgen. Op woensdag en donderdag is publiek welkom in de zaal waar de restauratie plaats vindt.

Spannend
Naast de gebruikelijke spanning wat er bij een restauratie mogelijk aan nieuwe, onbekende elementen wordt ontdekt, spelen er bij deze restauratie nog twee nieuwe, en daarmee spannende, zaken een rol.
De restauratie gebeurt op zaal. Dat is volgens SMK nog niet eerder voorgekomen in deze regio. Mochten er nieuwe ontdekkingen worden gedaan, dan kan het publiek met een beetje geluk daarvan getuige zijn.
Ten tweede is besloten om het paneel in tweeën te zagen. Begin vorige eeuw zijn de twee zijpanelen op een multiplexplaat gemonteerd en in één lijst geplaatst. Om praktische redenen heeft Jean-Albert Glatigny, specialist op dit gebied, zorgvuldig van de ene plaat weer twee panelen gemaakt.

Beeltenissen
Waarschijnlijk heeft het huidige tweeluik ’Maria en Kind’ en ’Johannes de Doper met Lam Gods’ oorspronkelijk als drieluik in een kerk gehangen, waarbij het eventueel dichtgeklapt kon worden zoals ook bij tabernakels de gewoonte was. Met de twee werken op één multiplexplaat lijkt Johannes de Doper te wijzen naar Maria en Jezus. Maar hoogstwaarschijnlijk wijst hij naar het ontbrekende en onbekende paneel in het midden, mogelijk met een beeltenis van de kruisiging van Christus.
Achter Maria en Jezus is bovenin de Annunciatie te zien, het moment waarop de engel Gabriel aan Maria vertelt dat ze een kind verwacht. Onderin vertrapt het Christuskind een slang, dat samen met een appel verwijst naar het verhaal van Adam en Eva. Johannes de Doper staat in de rivier de Jordaan. Andere elementen op het schilderij worden toegelicht op een informatiepaneel op zaal.
Susanne Stangier neemt de restauratie van Maria en Kind voor haar rekening en Johanneke Verhave heeft Johannes de Doper onder haar hoede.

Schilderschool
In de zestiende eeuw is Kampen lange tijd zo rijk aan schilders geweest, dat men in de beeldende kunstliteratuur spreekt van een 16e-eeuwse Kamper schilderschool. Bekende namen van deze school waren Mechtelt toe Boecop, Ernst Roelofsz Maeler, Bernhard Vollenhove en Steven van Duyven. Ernst Maler (geboren voor 1500 en gestorven rond 1567) woonde en werkte in Kampen. Hij was een gewaardeerd schilder, net als zijn familieleden Jacob en Albert. De Kamper Schilderschool is bekend om zijn schilderijen van Laatste Avondmaal. SMK hoopt van deze stroming een vaste presentatie in te richten waarbij het tweeluik een prominente plek krijgt.
Behalve het publiek kijkt ook een ”commissie met kenners” mee met het proces. Deze staat de restauratrices bij met adviezen op belangrijke keuzemomenten. Conservator René van Mierlo is heel blij met de steun van Vereniging Rembrandt, het Prins Bernhard Cultuurfonds en Stichting Kunst en Cultuur SMK. De restauratie is gestart en is soms microscopisch werk.

Zie ook:
• Sinds eeuwen weer recht gesproken in de Schepenzaal (2023)
• Stedelijk Museum Kampen presenteert nieuwe tentoonstellingen (2022)
• Noël Haile bijt spits af nieuwe expositieruimte (2021 – video)
• Topstukken opgenomen in Canon van Nederland (2021 – video)