Nazaten Lex Horn vragen Mateboer historische gedenkmuur niet te herplaatsen

Ondanks veel discussie en pogingen om de historische gedenkmuur van Lex Horn voor de Berkfabriek te behouden, is het doek gevallen. De gemeente heeft de monumentale status van de muurrestanten opgeheven en stichting Lex Horn heeft projectontwikkelaar Mateboer verzocht de resterende delen van de muur te vernietigen. Een laatste poging tot herplaatsing door een welwillend bedrijf vervalt daarmee ook.

Erfgoedwaarde
Vorige maand concludeerde het college van B&W dat de erfgoedwaarde van de samen met andere Berkobjecten in november 2004 tot monument aangewezen muur, verloren is gegaan. In 2018 deed de Monumentenraad een oproep tot herplaatsing van de gedenkmuur (zie onderaan). De gemeente zegde in dat jaar toe zich in te zetten voor behoud (zie onderaan).
In 2019 is een conditieonderzoek uitgevoerd waaruit geconcludeerd moest worden dat het monument in slechte staat verkeerde en een (substantieel) deel ontbrak. Behoud of restauratie zou niet realistisch zijn. Wel werd de optie opengehouden tot herbestemming en/of een nieuw kunstwerk.

Herplaatsing
Aanleiding tot het besluit de monumentenstatus op te heffen, was de vraag van eigenaar Mateboer het monument te herplaatsen danwel af te stoten. De gedenkmuur staat al ruim een decennium in weer en wind op het terrein van Mateboer op industrieterrein Haatland, in eerste instantie onbeschermd en later overdekt door een blauw zeil. Dit is met name funest geweest voor de gebruikte sgraffitotechniek, een lijntekening in verse mortel krassen en vervolgens inkleuren volgens de frescotechniek.
Lex Horn paste deze techniek veelvuldig toe. Enkele kunstwerken van hem zijn nog verspreid door Nederland te vinden. Het Berkmonument is het grootste sgraffitokunstwerk dat Lex Horn maakte. Deskundigen concludeerden al eerder dat restauratie onbegonnen werk is.

Vernietiging
Eigenaar van het monument is firma Mateboer die het Berkterrein herontwikkelt nadat de beroemde pannenfabriek van Berk in de jaren tachtig haar activiteiten naar lageloonlanden verplaatste. De gedenkmuur werd in 1951 gemaakt en onthuld ter ere van het honderdjarig bestaan van Berk. Nazaten van Lex Horn waken via een stichting over het cultureel erfgoed van de Amsterdamse kunstenaar. Namens deze stichting heeft Cees de Boer aan Mateboer verzocht het ex-monument te vernietigen, zo bericht RTV Oost.
Tegenover de Overijsselse nieuwszender laat hij weten dat ”nu duidelijk is dat herstel onmogelijk is, willen we voorkomen dat er stukken muur van het kunstwerk bewaard blijven en misschien geïntegreerd worden in iets anders”. Daarmee vervalt ook de laatste poging tot herplaatsing. Bono Traffics, gevestigd op het voormalige Berkterrein, had hierin serieuze interesse. Maar dat mocht niet baten.

Zie ook:

• Wanneer wordt Berkmonument gerestaureerd en teruggeplaatst? (okt. 2018)
• Monumentenraad verlangt behoud Berkmonument (nov. 2018)
• Gemeente tracht Berkmonument te behouden (dec. 2018)